"Another Fine Mess"

Het AAA-Festival van het Concertgebouw stond op 13 en 14 september in het teken van Orde en Chaos. Werken uitgevoerd op die avonden waren Lutoslawski's Jeux vénitiens, Tristan Murails Le Désenchantement du monde (Nederlandse première) en, als klapstuk, de Vierde symfonie van Charles Ives. Men vroeg mij een tekst van 200 woorden over het thema te vervaardigen. Het resultaat leest u hieronder:

"Another Fine Mess"

            1. Chaos en orde zijn als Laurel en Hardy – onafscheidelijk, een ko(s)misch duo.

            2. De menselijke behoefte patronen te willen ontdekken en scheppen is onuitroeibaar.

3. Chaos is een kwestie van optiek, een ziekte van de blik. Met afstand of ervaring kan chaos ‘genezen’ tot orde.

            4. Misschien is chaos wel een botsing van ordeningen, of: een orde van complexiteit die we (nog) niet hebben doorgrond of kunnen overzien.

            5. ‘Vertrouwen is een mechanisme tot reductie van sociale complexiteit’ (Niklas Luhmann). In die zin leidt wantrouwen dan tot de oorlog van allen tegen allen, tot een ‘sociale complexiteit’ synoniem met anarchie.

            6. Arthur Rimbaud stelt dat er, om een ‘ziener’ te zijn, een ‘enorme, langdurige en beredeneerde ontregeling van de zintuigen’ noodzakelijk is.

7. In zijn Vierde Symfonie maakt Charles Ives de chaotische meerstemmigheid, veellagigheid en gelijktijdigheid van de wereld hoorbaar in een ‘vraag naar het Wat en Waarom’ (zegt hij in een brief). Tussen symfonie en kakofonie is even geen verschil. Model en compromisloze demonstratie zijn één.

            8. Ives’ Vierde maakt ons tot ‘hoorder’.

            9. De ‘fine mess’ van de ‘chaosmos’ (Finnegans Wake, James Joyce) als een partituur overzien kan alleen een god (nog).